Basis HTML versie
12
Helaas brandde in 1880 het gebouw tot de
grond toe af. Twee jaar later liet J.P. Smids op de
vrijgekomen plek een zuivelfabriek bouwen.
Nadat beide zijden waren volgebouwd, ging de
ontwikkeling van het Schransgebied in een
hoog tempo door. Er kwamen zijstraten met
namen als de Schrans-Smidsbuurt, Schrans-
achter de Hollandersdijk, Schrans bij de
Smidsbuurt, Schrans-achter 't Gemeentehuis,
Schrans-Bekhuisbuurt, Schrans-Janzenbuurt,
Schrans-Schoolstraat en Schrans Hellingbuurt.
In de Schrans-Schoolstraat werd in 1879 een
openbare lagere school geopend, waar later een
MULO bij kwam. Dertig jaar later kwam er een
Christelijke Nationale School in de Schrans.
De Schrans vanaf 1900
Rond 1900 was de Schrans dan ook een
bedrijvige en statige 'laan' met mooie bomen.
Achter de fraaie bomen aan de oostzijde lag
nog steeds het oude kerkpad met de stoepjes.
Aan de westzijde lag, ook achter prachtige
bomen, een voetpad, dat grensde aan de tuinen
voor de huizen.
Volgens het adresboek uit 1906 waren er 4
meester-slagers, 2 meester-bakkers, 2 schoen-
makers, 2 timmerman-aannemers, 1 hoefsmid,
1 meester-schilder, 1 meester-kleermaker, 1 arts
en diverse winkeliers en koopmannen.
Verder waren er in de Schrans een rijtuigfabriek,
een zuivelfabriek en zelfs 2 cafés, genaamd
Spoorzicht en het Wapen van Leeuwarderadeel.
Beiden boden overnachtingen en stalling voor
paarden en rijtuigen. De bovenwoningen waren
allemaal bewoond door de ondernemers of wer-
den verhuurd. In de zijstraten van de Schrans
woonden de arbeiders van de fabrieken, de
knechten van de winkeliers en de medewerkers
van het Staats Spoor. Het gezag in de Schrans
was in handen van 1 veldwachter, die tevens
conciërge was in het Gemeentehuis.
In 1909 ging de Schrans voor de eerste
keer grondig op de schop. Alle bomen werden
gekapt, de tuinen werden verkleind, de meeste
stoepjes afgebroken en het kerkpad verdween
in een breed trottoir. De adresboeken van 1924
en 1928 tonen aan dat de fiets steeds belangrijker
was geworden; de automobiel in opkomst was
en de elektriciteit was ingevoerd. In de Schrans
waren toen 2 rijwielhandelaren, 1 auto- en
motorhandelaar en 2 elektriciens. De toename
van sigarenhandelaren maakte duidelijk dat er
ook stevig werd gerookt.
Ontwikkelingen in de maatschappij zorgden
rond 1930 voor de vestiging van andersoortige
ondernemers in de Schrans. Er kwamen boek-
handels, meerdere kappers, een bloemist, een
± 1900 - Links woonhuis zuivelfabriek
1905 - Gemeentehuis links en veldwachter rechts
± 1905 - Spoorbomen met watertoren