Basis HTML versie
25
De bank van lening in de Schrans
Zo'n twintig jaar nadat in de Schrans de
eerste huizen en winkels waren verrezen, werd
daar ook een bank van lening geopend. De stad
Leeuwarden had zelf ‘eene Bank van Leening’,
sinds 1602, in de Bagijnestraat op de hoek van
de Bollemanssteeg. Het vestigen van een lom-
merd in de Schrans was tegen het zere been
van de Magistraat en Vroede Vaderen van
Leeuwarden. Op 5 april 1677 werd door de
Magistraat opgeschreven dat 'de Heere Laas
van Burmania (grietman van Leeuwarderadeel),
nietteghenstaende alle de indicative redenen tot
dier fine gebruijckt' niet wilde afzien van het
openen 'van een banck van leeninghe in de
Sch(r)ans aen ende omtrent de Jurisdictie van
deze Stadt'. Leeuwarden deed hierover zelfs
haar beklag bij
'Haer Hoogheijt'
.
De oprichter van de Bank van Lening in de
Schrans was de heer Formhout. Om zijn bedrijf
te promoten hing hij ook aanplakbiljetten op
binnen de stadsmuren van Leeuwarden.
De wachtmeester en de executeur kregen
opdracht die biljetten te verwijderen en
Formhout op te brengen als hij zich in de stad
ophield. Formhout bleek, vrijwillig of niet, te zijn
voorgekomen. Hem werd daar verteld 'dat hij
seer qualijck heeft gedaen ende hen te buijten
gegaen' door het plakken van de biljetten.
Er werd proces-verbaal opgemaakt.
Dat Leeuwarden zo gebeten was op
Formhout en zijn bank had alles te maken met
de omzet. Al snel na de oprichting in de Schrans
had deze bank grotere omzetten dan die van
Leeuwarden. Er werd gesproken over
ƒ 120.000,-. Waarschijnlijk stond de bank van
lening aan het begin van de oostzijde van de
Schrans, op het grondgebied van Huizum, waar
omstreeks 1915 het café van E. Braak stond.
Volgens het rapport over Formhout stond het
gebouw 'bij de twee molens', dus op de kop
van de Schrans.
De Nederduitsche Schouwburg
Op het grondgebied van de Decama Hof
verscheen in 1755 in de Schrans de
Nederduitsche Schouwburg. Hier werden kluch-
ten en treurspelen opgevoerd die in de stad
Leeuwarden verboden waren. Vanzelfsprekend
kwamen veel burgers vanuit Leeuwarden naar
deze schouwburg. Om er voor te zorgen dat ze
’s avonds, voor sluitingstijd van de Wirdumer-
poort, de stad nog in konden, begonnen de
voorstellingen al om 4 uur ’s middags. Het
aankondigen van de voorstellingen gebeurde
via advertenties in de krant.
Leeuwarder Saturdagse Courant
29 July 1758
De Acteurs en Actrices van de Nederduitsche
SCHOUWBURG, zullen op Woensdag den 2
Augusty 1758 vertonen: De MALLE WEDDING
of Gierige Geeraard, Bly-spel. Na het zelve,
Boershart of de belagchelyke Duëllist, aardig
Klugt-spel. Tusschen beide door zal door
Monfr. Bouhon en zyn Vrouw een Pandour
Pantomime gedanst worden. Op Donderdag
den 3 dito: SCHILLA of de ondergang van
Alkathöe, Treur-spel. Na het zelve Duyfje en
Snaphaan, Klugt-spel. Tusschen beide zal door
Monfr. Bouhon en zijn Vrouw een Pandour
Pantomime gedanst worden. Op Vrydag den 4
dito: KRELIS LOUWEN, of Alexander de
Grooten op het Poë-maal, Bly-spel, door P.
Langendyk. En na het zelve Likkepot of Loon
na Werk, Klugt-spel. Tusschen beiden een
Groot Pantomime Ballet. Op saturdag den 5
dito: ANDROMACHE Treur-spel. En na het
zelve de Ligtmis of Mal Moertje Mal Kindtje,
Klugt-spel. Tusschen beiden zal door Monfr.
Bouhon de Tamboer de Bas gedanst worden.
De Vertoonplaats is even buiten Leeuwarden in
de Schrans, op de Decama Hof, alwaar de
Plaatzen te bespreken zyn 's morgens van 10
tot 12 uren. 's Namiddags ten 4 uren Preacys
zal het Toneel worden geopend.
3. Enkele opmerkelijke verdwenen gebouwen