Basis HTML versie
Vaststelling grens tussen Huizum en
Leeuwarden.
Vanaf ongeveer 1400 boterde het slecht tus-
sen Leeuwarden en de omliggende
Grietenijen.
Vooral op het gebied van rechtspreken
meende Leeuwarden het zich te kunnen ver-
oorloven om dat ook te doen in de omlig-
gende dorpen, waaronder Huizum. Zij kwam
hiermee in conflict met de grietman van
Leeuwarderadeel, Pieter Cammingha, die
het grensgebied van de stad Leeuwarden
bleef betwisten. In 1456 vond er een lands-
dag plaats in Bolsward, waar de stad
Leeuwarden en de Grietmannen van de
omliggende grietenijen de grens tussen
Leeuwarden en Huizum definitief bepaalden
bij de Wiinga hurne of Wijnhornsterzijl.
Verkoopconditiën, waarop gecom-
mitteerden en kerkvoogden van
Huizum zullen verkopen:
25 huyssteden ofte plaetsen om huijzen op
gebout ofte hovingen beplant te werden,
gelegen bij die twee Molens omtrent het
piepke aan de Heerewegh.
Rond 925 werd Fryslân onderdeel van het
toenmalige Duitse rijk. Monniken van de Abdij
van Egmond begonnen hier kloosters te bouwen
en hielpen de bewoners met het aanleggen van
dijken. Dijken bleken noodzakelijk omdat de
Middelzee bij vloed grote delen van het land
onder water zette.
De Middelzee liep langs Leeuwarden en
Sneek tot aan Bolsward. Kleine riviertjes, zoals
de Potmarge, stroomden vanaf hoger gelegen
land naar de Middelzee. Bij vloed veranderden
ze in brede slenken. Om het land te beschermen
tegen het water werden allereerst dijken
aangelegd langs de slenken van de riviertjes.
Langs het stroomgebied van de Potmarge
werden twee binnendijken of yndyken aangelegd.
De ene liep vanaf de terp Nijehove, via de Grote
Hoogstraat en de Ossekop langs Achter de
Hoven. De andere was de huidige Huizumerlaan.
Daarna werd begonnen met de aanleg van
een breededyk tussen deze yndyken om het
instromen van de Middelzee definitief te keren.
De latere Schrans was dus een onderdeel van
deze breededyk. Vanzelfsprekend moest de
Potmarge blijven afwateren op de Middelzee.
Daarom werd er een sluisje, syl, aangelegd.
Deze syl lag ter hoogte van de steeg tussen de
huidige panden van de uitzendbureaus Randstad
(nr.5) en Adecco (nr.9). De syl kreeg later de
naam Wynhornstersyl.
De loop van Middelzeedijk, gereed tegen
het jaar 1000, is nog steeds herkenbaar. Hij liep
via de oude weg van Sneek naar Leeuwarden
en dan via de Verlengde Schrans, de Schrans,
de Wirdumerdijk en de Sint Jacobsstraat naar
de terp Nijehove. Normaal loopt een zeewering
in een rechte lijn. Echter bij deze dijk, ter hoogte
van de Raadhuisstraat, loopt er een bocht naar
het noordwesten om verderop weer naar het
noorden te buigen. De verklaring hiervoor is niet
eenduidig. Een mogelijkheid is een dijkdoor-
braak, waardoor een hersteldijk met een boog
moest worden aangelegd. Een andere verklaring
is dat bij de aanleg van de dijk, de op natuurlijke
wijze gevormde kwelderwal langs de middelzee
is gevolgd. Een derde mogelijkheid is dat bij de
aanleg van de stadswallen van Leeuwarden de
9
1. Ontstaan van de Schrans
Kaart oude middelzee met terpen L’warden, Huizum