Basis HTML versie
29
De Watertoren bij de Schrans
Vanuit de Schrans, richting de stad, was de
watertoren een beeldbepalend gebouw.
De toren stond achter de spoorbomen aan het
Zuiderplein, maar kwam ver boven de panden in
de Schrans uit. Leeuwarden kreeg rond 1880
steeds vaker problemen met het drinkwater
omdat de verswatervijvers in de stad vervuilden
en bij droge zomers werd de waterreserve bijna
verbruikt. Dit was reden om de heren T.A. van
den Broek en G.W. van Barneveld Kooy een
concessie te gunnen om een waterleidingnet
aan te leggen. Zij huurden de bekende waterlei-
dingingenieur H.P.N. Halbertsma in voor de
technische uitvoering. Hij regelde eerst dat er
schoon water vanuit het Pikmeer en de Wijde Ee
bij Grouw werd aangekocht. Daarna werd
besloten een watertoren te bouwen op de paar-
denweide bij het Zuiderplein. Daar werd op 22
december 1888 de waterleiding met toren in
gebruik gesteld. Deze watertoren was een
waterhoofd- of paddestoelmodel. De ronde,
stenen schacht liep naar boven taps toe en
droeg het reservoir, dat omkleed was met een
zestienkantige houten bekleding. De Leeuwarder
Waterleiding Maatschappij was tot 1921 in par-
ticuliere handen. Daarna nam de Gemeente
Leeuwarden de watervoorziening over.
Op 17 oktober 1972, toen de watertoren
door andere technieken overbodig was geworden,
werd begonnen met de sloop van deze karak-
teristieke toren. Door geldontwaarding kostte
de sloop ƒ 60.000,- terwijl de toren was
gebouwd voor ƒ 50.000,-.
De zuivelfabriek in de Schrans
Een jaar nadat de Skating-Rink was afge-
brand werd op die plek begonnen met de bouw
van een boterfabriek. Het werd de tweede
zuivelfabriek in Fryslân. Johannes Pieters
Smids, een landbouwer, nam het initiatief hier-
voor, nadat hij het aanleveren van melk geregeld
had met een groep boeren uit Warga. Om het
financieel rond te krijgen ging Smids een ven-
nootschap aan met Pieter Wichers Wierdsma
onder de naam ‘Smids Compagnie, de
Leeuwarder Melkinrichting’. In 1883 stapte
Smids er al uit en ging Wierdsma eerst nog
alleen verder met de boterfabriek en een kaas-
pakhuis.
Twee oorzaken leidden tot het korte
bestaan van de zuivelfabriek in de Schrans. Ten
eerste bleek de ligging ongunstig, omdat de
melk met wagens moest worden aangevoerd.
De tweede oorzaak lag in een meningsverschil
1967 - Watertoren Zuiderplein
1903 - Watertoren Zuiderplein